Spoorelementen uitgelegd

Spoorelementen, ook bekend als sporenelementen, zijn mineralen die ons lichaam dagelijks in zeer kleine hoeveelheden nodig heeft, maar die toch essentieel zijn voor een goede gezondheid.

In de afgelopen zestig jaar is het gehalte aan mineralen en spoorelementen in groenten, fruit, vlees en zuivel aanzienlijk afgenomen. Deze essentiële voedingsstoffen zijn echter cruciaal voor zowel onze geestelijke als lichamelijke gezondheid. Engels onderzoek heeft aangetoond dat basisvoedingsmiddelen nu gemiddeld 19% minder magnesium, 29% minder calcium, 37% minder ijzer en 62% minder koper bevatten. Dit kan leiden tot een tekort aan meerdere micronutriënten, zelfs als de inname van macronutriënten voldoende is, vaak als gevolg van de consumptie van geraffineerde voedingsmiddelen met ‘lege’ calorieën. Dit verschijnsel wordt type B ondervoeding genoemd en komt steeds vaker voor. Het gebruik van een supplement dat een breed spectrum aan mineralen en spoorelementen bevat, is daarom aan te raden.

Wat doen mineralen en spoorelementen?

Mineralen en spoorelementen hebben veel verschillende functies in het lichaam, maar hun voornaamste rol is het activeren van diverse enzymsystemen in ons lichaam. Ieder mineraal of spoorelement heeft zijn eigen rol. Maar dat is nog erg algemeen. We zullen wat meer uitleg geven over een aantal spoorelementen:

1. IJzer: Belangrijk voor de vorming van rode bloedcellen en het transport van zuurstof door het lichaam.
2. Zink: Zink is essentieel voor veel lichaamsprocessen. Het speelt o.a. een rol bij de uitademing van koolzuurgas, bij eiwitsynthese en bij DNA-synthese.
3. Koper: Speelt een rol bij de vorming van rode bloedcellen, het ijzermetabolisme, de immuunfunctie en de vorming van bindweefsel.
4. Selenium: Een krachtige antioxidant die helpt bij het beschermen van cellen tegen schade door vrije radicalen en belangrijk is voor de schildklierfunctie.
5. Jodium: Noodzakelijk voor de productie van schildklierhormonen, die de stofwisseling reguleren en belangrijk zijn voor groei en ontwikkeling.
6. Fluoride¹: Helpt bij het versterken van tandglazuur en het voorkomen van tandbederf.
7. Mangaan: Belangrijk voor de botgezondheid, het metabolisme van koolhydraten, eiwitten en vetten, en antioxidatieve verdedigingssystemen.
8. Chroom: Speelt een rol bij het metabolisme van koolhydraten, vetten en eiwitten en kan helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel.
9. Molybdeen: Nodig voor het metabolisme van aminozuren en de vorming van bepaalde enzymen.
10. Kobalt: Essentieel onderdeel van vitamine B12, dat nodig is voor de vorming van rode bloedcellen en het functioneren van het zenuwstelsel.
11. Vanadium: Kan een rol spelen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het verbeteren van de insulinegevoeligheid.

Spoorelementen in kleine hoeveelheden

Een aantal spoorelemenenten die in nog kleinere hoeveelheden in het lichaam voorkomen dan de eerder genoemde zijn:

12. Nikkel: Hoewel de rol van nikkel in het menselijk lichaam niet volledig begrepen is, wordt aangenomen dat het enige biologische functies heeft, zoals betrokkenheid bij enzymatische processen.
13. Arsenicum: Hoewel arsenicum voornamelijk bekend staat als een giftige stof, is het in zeer kleine hoeveelheden aanwezig in het lichaam en speelt het een rol bij sommige enzymatische reacties. Echter, een teveel aan arsenicum is zeer schadelijk voor de gezondheid.
14. Lithium: Hoewel lithium vooral bekend is vanwege zijn medicinale toepassingen bij de behandeling van stemmingsstoornissen, wordt het in zeer kleine hoeveelheden in het lichaam aangetroffen en speelt het een rol bij verschillende neurologische processen.
15. Silicium: Belangrijk voor de botgezondheid, bindweefselvorming en de structuur van haren, nagels en huid.
16. Borium (Boron): Borium draagt o.a. bij aan een goede hersenfunctie en energiestofwisseling. Het is in kleine hoeveelheden te vinden in peulvruchten, fruit, groenten en noten.

Een aantal elementen uitgelicht:

IJzer

IJzer is een onderdeel van hemoglobine. Hemoglobine zorgt voor de rode kleur van de rode bloedcellen en bestaat uit 4 eiwitketens die allemaal een ijzer ion hebben waar zich zuurstof of kooldioxide aan kan verbinden. IJzer speelt een grote rol bij het zuurstoftransport in het lichaam en bij het reguleren van de stofwisseling. Omdat cellen ijzer nodig hebben bij de aanmaak van DNA, vervult ijzer ook een belangrijke rol bij groei en ontwikkeling. Ook is het zeer essentieel voor de aanmaak van neurotransmitters, zoals bv. dopamine en serotonine.

Zink

Een adequate zinkstatus is essentieel voor diverse lichaamsfuncties, waaronder groei en ontwikkeling, hersenfunctie (cognitie, gedrag, stemming), het immuunsysteem, het antioxidantensysteem, en de stofwisseling van eiwitten, koolhydraten en vetten. Daarnaast speelt zink een belangrijke rol bij wondheling en weefselvernieuwing, botstofwisseling, alvleesklierfunctie, hartfunctie, schildklierfunctie, vruchtbaarheid, bloedstolling, de darmbarrière en zintuigfuncties (zoals zien, ruiken en proeven). Door het gebrek aan zinkreserves kan een onvoldoende zinkinname via de voeding binnen enkele weken leiden tot omkeerbare gezondheidsproblemen zoals vermoeidheid, huiduitslag, verhoogde infectiegevoeligheid en groeivertraging.

Koper

Koper is een belangrijk mineraal voor de mens. Het helpt bij verschillende functies in het lichaam, zoals het aanmaken van energie, beschermen tegen schade door vrije radicalen, en het ondersteunen van een gezond immuunsysteem. Ook speelt koper een rol bij de productie van bloedcellen, de kleur van huid en haar, en de sterkte en elasticiteit van bindweefsels zoals huid, longen, en bloedvaten. Daarnaast is koper belangrijk voor de ijzerstofwisseling, groei en ontwikkeling, de vorming van nieuwe bloedvaten, en het maken en verwerken van hormonen en neurotransmitters.

Een goede hoeveelheid koper draagt bij aan mentale en fysieke gezondheid, vooral voor organen zoals het hart en de longen. Ons lichaam bevat ongeveer 80-120 mg koper, waarvan het meeste in de lever is opgeslagen. Hoewel een ernstig tekort aan koper zeldzaam is, kan een lichte kopertekort vaker voorkomen door onvoldoende inname via voeding of door langdurig gebruik van bepaalde medicijnen of zinksupplementen zonder koper. Zo’n tekort kan bijdragen aan verschillende gezondheidsproblemen, zoals bloedarmoede, hart- en vaatziekten, botproblemen, en pigmentverlies in de huid.

Selenium

Selenium is een krachtige antioxidant die helpt bij het verwijderen van zware metalen uit het lichaam. Dit spoorelement is cruciaal voor de stofwisseling van jodium en de productie van schildklierhormonen. Selenium speelt ook een belangrijke rol bij de groei en het functioneren van de hersenen, het zenuwstelsel, en het immuunsysteem. Het beschermt tegen veroudering, houdt de spieren gezond, versterkt het immuunsysteem en ondersteunt de gezondheid van het hart en de bloedvaten. Selenium bezit anti-kanker eigenschappen, maar het verband met de ontwikkeling van darmkanker is controversieel¹.

Jodium

Jodium is een belangrijke bouwsteen voor schildklierhormonen. Deze hormonen zijn belangrijk voor een optimale werking van lichaamscellen en dragen bij aan een goede werking van hart en bloeddruk. Bij kleine kinderen en jongvolwassenen spelen de schildklierhormonen een belangrijke rol bij de groei van spieren, botten en het zenuwstelsel, met name het hersenweefsel. Een gebrek aan jodium kan struma of krop (schildkliervergroting) veroorzaken, mentale achterstand, gehoorverlies of andere neurologische aandoeningen of een kleine lichaamslengte als gevolg van schildklierinsufficiëntie tijdens de foetale ontwikkeling en de kindertijd. Jodium is mogelijk ook essentieel voor de gezondheid van slijmvliezen van mond en maag, huid, borstweefsel, speekselklieren en zwezerik. Jodium heeft een krachtige antibacteriële werking en wordt gebruikt voor wond- en waterontsmetting.

Een tekort aan Vitamine A, selenium, zink, ijzer en vanadium kan een te traag werkende schildklier veroorzaken en kunnen een versterkende werking hebben op de effecten van jodiumtekort..

Fluoride

Fluor, in de vorm van fluoriden, is een belangrijk sporenelement voor de ontwikkeling van tanden. Fluoriden komen van nature voor in het milieu, zoals in grondwater en zeevruchten, en zijn meestal niet giftig in normale concentraties. Het menselijk lichaam heeft slechts minieme hoeveelheden fluoride nodig. Sommige fluoridezouten kunnen zich ophopen in het lichaam, wat bij langdurige blootstelling schadelijk kan zijn, vooral voor nierpatiënten. Overmatige blootstelling aan fluoride kan leiden tot fluorose (tandverkleuring).

Fluoride² maakt tanden sterker en wordt in lage concentraties gebruikt in tandpasta en mondwater om tandbederf te voorkomen. Het is belangrijk om tandpasta met fluoride niet door te slikken, omdat dit schadelijk kan zijn, vooral voor kinderen en mensen met bepaalde gezondheidsproblemen. Voor wie geen fluoride wil gebruiken, zijn er ook fluoridevrije tandpasta‘s beschikbaar.

Fluor, in zijn zuivere vorm, is een giftig gas. In voedingsmiddelen komt fluor echter altijd voor in gebonden vorm, bijvoorbeeld als natrium- of calciumfluoride. In deze gebonden vorm is het niet meer giftig en wordt het fluoride genoemd. Fluoride is aanwezig in bijna alle voedingsmiddelen, met name in thee en zeevis.

Borium

Borium ondersteunt de hersenfunctie, het immuunsysteem, de energiestofwisseling en heeft invloed op de stofwisseling van vitamine D, magnesium, zink en calcium. (In het supplement Calcium van Pure Life zit 1 mg Borium.) Ook kan Borium helpen bij het handhaven van een gezonde hormonale balans en kan het ingezet worden bij de preventie van botontkalking, gewrichtsslijtage en gewrichtsontsteking.
Naar aanleiding van een dieronderzoek met Borium kan geconcludeerd worden dat een goede boriumstatus tijdens de zwangerschap en borstvoeding het nageslacht beschermt tegen eventuele stofwisselingsklachten.

Hoewel sommige van deze spoorelementen minder bekend zijn dan anderen en/of nog niet volledig begrepen worden in termen van hun biologische rol, zijn ze toch essentieel voor een optimale gezondheid en welzijn.

Voetnoten

1. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ijc.29071 ↩︎
2. Fluoride wordt niet alleen toegevoegd in tandpasta, maar ook in mondwater en drinkwater in sommige landen (UK/VS/Canada/Australië). Het probleem met deze producten is dat het om de chemische vorm van fluoride gaat. Er is veel onderzoek gedaan naar deze chemische vorm van fluoride waaruit blijkt dat bij veelvuldig gebruik deze stof giftig is. Als je te veel van de chemische vorm van fluoride binnenkrijgt, dan kan het zijn dat je gewrichtsklachten krijgt of een bruine of witte verkleuring op de tanden. Ook kan de fluoride zich ophopen in de epifyse. (https://www.mecebi.nl/blog/ineke-over-gezondheid/wanneer-is-fluoride-giftig/) ↩︎