Wat is propolis?

Waarom heet het bijen propolis?

“Propolis” is een moderne term die afgeleid is van Griekse woorden. We weten niet wie het gekozen heeft maar het wordt al duizenden jaren gebruikt. Bij de oude Grieken komen we het als een van de eerste tegen. Propolis is samengesteld uit twee woorden. Het woord ‘Pro’ en het woord ‘Polis’. Het afgeleide woord van pro betekent zoveel als ‘voor’ of ‘ter bescherming van’. Het woord polis wordt vaak vertaald met ‘stad’ of ‘volk’.

De letterlijke betekenis is dus ‘voor de stad’ of ‘ter bescherming van het volk’. Het gebruik van deze naam duidt erop dat men duizenden jaren geleden al besefte hoe belangrijk propolis was. In verschillende culturen wordt melding gemaakt van observatie en geneeskracht van propolis. Wat bijzonder dat een relatief onbekend natuurlijk product in de oudheid al zo bekend was. Maar wat is propolis?

Waar gebruiken bijen propolis voor?

Zoals we net al in de naam zagen wordt propolis gebruikt ter bescherming van het volk. Na uitgebreid onderzoek weten we dat bijen propolis voor verschillende doeleinden gebruiken. Wat is propolis precies? Het is een stof die zeer krachtig is en door bijen wordt gebruikt als anti-virus, desinfectie en nog veel meer. Hieronder geven we een aantal voorbeelden waarvoor bijen propolis gebruiken.

1. Desinfectie

Bijen gebruiken propolis als desinfectiemiddel. Doordat propolis antimicrobacteriële eigenschappen heeft is het voor de bijen een natuurlijk desinfectiemiddel. Bijen bedekken bijvoorbeeld de wanden van de bijenkorf met propolis. Zo wordt de groei van bacteriën, schimmels en virussen beperkt en houden ze de bijenkolonie gezond.

2. Mummificatie

Als bijen propolis gebruiken is dat ook om zicht te beschermen tegen indringers. Zo proberen ze indringers die in de bijenkorf gekomen zijn “in te pakken”. Bijen kapselen muizen of andere kleine dieren helemaal in met propolis waardoor de inmiddels dode dieren niet kunnen ontbinden. Dit “mummificeren” helpt de bijenkorf en de kolonie te beschermen tegen mogelijke besmettingen door de dode dieren. Zouden de Egyptenaren hun kennis en inspiratie uit de natuur hebben gehaald?

3. Afdichting

Propolis wordt door bijen ook gebruikt om de bijenkorf af te dichten. Als er kleine gaatjes zijn of zelfs scheurtjes in de korf zorgen bijen ervoor dat het met propolis dicht gemaakt wordt. Propolis wordt ook weleens ‘bijenkit’ genoemd. Het dichten van de bijenkorf is erg belangrijk omdat het de vochtigheidsgraad en de temperatuur in de bijenkorf reguleert. Daarnaast kunnen insecten of regen zo niet in de korf komen.

4. Immuniteit

Bijen leven in het seizoen met enkele tienduizenden in een korf. De ideale omstandigheden voor overdracht van virussen. De propolis van de bijen bevat bioactieve stoffen, denk aan flavonoïden en antioxidanten, waarmee de immuniteit wordt versterkt. Zo helpt het bij de verdediging tegen ziekteverwekkers en het bevorderen van de algehele gezondheid van de bijenkolonie.

5. Verdediging

Bijen hebben een breed scala aan verdedigingstactieken. De inzet van propolis is daarvan een belangrijk onderdeel. Bijen kunnen de opening van de bijenkorf vernauwen waardoor het voor rovende dieren lastiger is om binnen te komen en de bijen de indringers sneller kunnen verjagen. Bijen zetten propolis ook in vanwege de sterke geur die indringers afschrikt. Rondom de bijenkorf wordt propolis op strategische plaatsen aangebracht. Met propolis worden ook obstakels aangebracht zoals propolisblokken of propolisrichels. Zo wordt het voor rovers lastiger om binnen te komen. Bijen gebruiken dit om extra tijd te krijgen zich te organiseren om de rovers te bestrijden.

6. Anti-schimmel

Bijen zijn van nature erg hygiënische dieren. Dat moet ook wel omdat je in de vochtige warme bijenkorf (tussen de 32-35 graden) erg goede omstandigheden hebt voor schimmels. Schimmels kunnen een bijenvolk ernstig bedreigen en tasten soms zelfs de broedcellen aan. Door propolis te gebruiken waar dat nodig is beschermen bijen zich tegen (het ontstaan van) schimmels. Bijen werken hard om hun eigen hygiëne op peil te houden maar zo gebruiken bijen propolis ook om hun voedselvoorraden te beschermen tegen schimmels. De antischimmelwerking van propolis zorgt ervoor dat het voedsel van de bijen niet bederft.

7. Anti-virus

Propolis is een zeer complex natuurlijk product. Het bevat verschillende bio actieve stoffen die anti-virus eigenschappen hebben. Denk aan flavonoïden, fenolzuren, etherische oliën, etc. Diverse mechanisme zorgt ervoor dat propolis een antiviraal effect heeft.

• Ontstekingsremmend: Propolis bevat bioactieve stoffen die de productie en afgifte van ontstekingsmediatoren kunnen remmen. Enzymen als cyclooxygenase (COX) en lipoxygenase (LOX) zijn betrokken bij de omzetting van vetzuren in ontstekingsbevorderende stoffen als Prostaglandinen, cytokines en leukotriënen. Door de productie van deze ontstekingsmediatoren te remmen, kan propolis ontstekingen verminderen.
  
• Versterking immuunsysteem: Propolis kan het immuun systeem stimuleren door de productie van T-cellen, B-cellen en NK cellen en macrofagen te verbeteren of verhogen. Zo is de bij beter in staat virussen te bestrijden. Maar propolis kan ook de immuun respons moduleren om bijvoorbeeld een aanhoudende ontstekingsreactie te voorkomen.
  
• Remming van virale replicatie: Propolis bevat stoffen die in staat zijn om virussen direct te inactiveren. Deze stoffen kunnen zich binden aan het virus en de structuur van het virus verstoren. Hierdoor wordt het lastig voor het virus om zich te hechten en te vermenigvuldigen.

8. Anti-parasieten

Propolis helpt bij het bestrijden van parasieten in de bijenkorf, met name mijten zoals de Varroa-mijt. Deze mijt kan een bijenvolk aanvallen en flinke schade geven. Bijen plaatsen kleine stukjes propolis in het deel van de korf waar de mijt zich bevindt. Hierdoor worden ze gedood en kan de mijt zich niet voeden met bijenlarven. Propolis zorgt er ook voor dat er een omgeving wordt gecreëerd waar parasieten zoals mijten zich niet makkelijk kunnen voortplanten.

9. Versterking

De bijenkorf wordt intensief gebruikt. Hoewel de bijenkorf vernuftig in elkaar zit zijn er altijd zwakkere punten. De ingang en de raatverbindingen zijn bijvoorbeeld slijtagegevoelig. Bijen gebruiken propolis om de korf steviger en daarmee dus ook duurzamer te maken.

10. Reparatie

Soms komen er scheurtjes in de bijenkorf. Of bepaalde cellen zijn door aanvallen van indringers of insecten beschadigd. Bijen gebruiken propolis bijvoorbeeld om scheurtjes in de raat te dichten of om beschadigde cellen te repareren en te beschermen.

11. Genezing bijen met propolis

Bijen zijn zeer actieve dieren. Hoewel ze op een wonderlijke manier contact met vijanden, mensen of andere schadelijke materialen weten te vermijden raken ze soms gewond aan hun poten. Ook kunnen de vleugels van bijen beschadigd raken. Bijen brengen dan propolis aan op de wonden, omdat propolis wondhelende eigenschappen heeft. Het beschermt tegen infecties en vermindert ontstekingen maar het stimuleert ook nog eens de regeneratie van weefsels. De wondgenezing is een belangrijk onderdeel van het natuurlijke gebruik van propolis door bijen. Het helpt de bijenkolonie gezond te houden en hun overlevingskansen aanzienlijk groter te maken.

Maar ook bij mensen wordt propolis al duizenden jaren ingezet. Er zijn oude geschriften uit Egypte waarbij propolis wordt aangewezen als belangrijk middelen om wonden te verzorgen en te genezen. Hippocrates beschrijft propolis al om wonden te desinfecteren en te genezen. Ook in China zijn veel aanwijzingen dat propolis werd gebruikt voor wondverzorging.

Bijen propolis, wonderlijk toch?

Leest u nog steeds? Dat zegt wel iets. Ook bij Pure Life zijn we iedere dag weer verbaasd. Bijzonder hoe er zoveel vernuft, schoonheid en natuurlijke kracht kan zitten in zo’n klein stofje. Hoe een klein diertje in het bezit kan zijn van een bijzonder krachtige natuurlijke antibiotica. Zou het u ook kunnen helpen?